Zasadniczo pieniądze zgromadzone w ramach Pracowniczych Programów Kapitałowych (PPK) mają być wypłacane pracownikowi po ukończeniu przez niego 60. roku życia. Jedna czwarta (25 proc.) zgromadzonych środków jednorazowo, zaś pozostała część – w minimum 120 miesięcznych ratach. Można będzie jednak sięgnąć po te pieniądze wcześniej.
Należy bowiem podkreślić, że PPK są programem oszczędnościowym, który nie ma nic wspólnego z systemem ubezpieczeń społecznych, żadnym innym systemem emerytalnym, ani też nie jest polisą ubezpieczeniową. Jednocześnie to – o czym jednoznacznie stanowi art. 3 ust. 1 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych – prywatne środki, oszczędzane przez pracownika z udziałem pracodawcy i państwa, które będą dodatkowym kapitałem dostępnym w całości po osiągnięciu 60. roku życia.
Jednocześnie uczestnictwo w systemie PPK jest w całości dobrowolne. Zapis pracowników do programu jest automatyczny, ale w każdym momencie można z PPK zrezygnować. I mowa nie tylko o początkowych miesiącach oszczędzania. Pieniądze z Pracowniczych Planów Kapitałowych są zawsze pod ręką. To bowiem prywatne oszczędności, z których można w każdej chwili skorzystać.
Wypłata pieniędzy po 60. roku życia
Z założenia – o czym stanowi art. 99 ust. 1 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych – środki (pieniądze) zgromadzone na koncie PPK mają być wypłacane pracownikowi po ukończeniu przez pracownika 60. roku życia. Zgodnie z ustawą 25 proc. zgromadzonych środków zostanie wypłacone jednorazowo, chyba że uczestnik PPK złoży wniosek o wypłatę tej części środków w ratach, natomiast pozostałe 75 proc. w minimum 120 miesięcznych ratach, chyba że uczestnik PPK, złoży wniosek o wypłatę w mniejszej liczbie rat, co jednak wiązać się będzie z koniecznością zapłacenia zryczałtowanego podatku dochodowego.
Co ważne osiągnięcie wieku emerytalnego nie ma związku z możliwością wypłaty środków z PPK czy to przez uczestnika czy osobę uprawnioną. Zatem uczestnik PPK może dokonać wypłaty środków z PPK po ukończeniu 60 roku życia bez względu na status aktywności zawodowej i płeć (ustalony w ustawie wiek – 60 lat – jest taki sam dla kobiet i mężczyzna, zgodnie z wymogami prawa unijnego).
Wypłata pieniędzy przed 60. rokiem życie – z potrąceniami
Uczestnik PPK może zadecydować o wypłaceniu (wybraniu) swoich środków w dowolnym momencie oszczędzania. Wystarczy, że złoży wniosek o zwrot środków. Nie musi spełnić żadnych szczególnych warunków.
Jednak należy pamiętać, że decyzja o wcześniejszej wypłacie pieniędzy oznacza pomniejszenie dostępnych środków o różnego rodzaju potrącenia.
- z puli przeznaczonej do zwrotu potrącona zostanie część pochodząca z uzyskanych przez uczestnika dopłat ze środków publicznych (wpłata powitalna w wysokości 250 zł, dopłaty roczne w wysokości 240 złotych). Słowem trzeba będzie oddać w całości rządowe dopłaty do PPK;
- 30 proc. środków z wpłat, które finansuje pracodawca zostanie przekazane na rachunek prowadzony przez ZUS. Wpłata ta zostanie zaksięgowana na koncie pracownika jako składka osoby zatrudnionej na ubezpieczenie emerytalne. Wynika to z faktu, że wpłaty do PPK finansowane przez pracodawcę nie są wcześniej wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Kiedy jednak pracownik rezygnuje z prowadzenia konta przed 60. rokiem życia, to zwolnienie nie przysługuje;
- z pozostałej części środków pochodzących z wpłat finansowanych przez pracodawcę (formalnie: podmiot zatrudniający), jak również ze środków pochodzących z wpłat finansowanych przez samego uczestnika PPK, potrącony zostanie podatek dochodowy od osób fizycznych (de facto od wypracowanego zysku) – podatek od zysków kapitałowych, potocznie nazywany podatkiem Belki.
Jak widać potrącenia przy wypłacie środków z PPK przed ukończeniem 60. roku życia wynikają z faktu, iż wpłaty na PPK mają szereg preferencji podatkowych. Celem programu jest bowiem budowa dodatkowego kapitału na okres przebywania na emeryturze.
Każdy zatem ma wybór pozostania lub rezygnacji z udziału w PPK, ale gromadzenie kapitału do 60. roku życia w PPK będzie bardzo korzystne pod względem uzyskiwanych wpłat po stronie pracodawcy oraz preferencji podatkowych.
Wypłata pieniędzy przed 60. rokiem życia – bez potrąceń
W dwóch sytuacjach pracownik może wypłacić środki z konta PPK bez żadnych podatków:
- 1) przepisy ustawy o pracowniczych planach kapitałowych dają możliwość dokonania wcześniejszej wypłaty nawet 100 proc. oszczędności z konta PPK, na sfinansowanie wkładu własnego wymaganego przy zaciąganiu kredytu na kupno mieszkania lub budowę domu. Tu jednak trzeba pamiętać o ograniczeniu:: pracownik nie może mieć więcej niż 45 lat oraz będzie musiał zwrócić całą kwotę w ciągu 15 lat. Jeśli tego nie zrobi, zostanie ona opodatkowana podatkiem od dochodów kapitałowych
Szczegółowe zasady i terminy zwrotu musi określać umowa zawarta przez uczestnika z instytucją finansową, ale zawsze termin zwrotu nie może być ustalony na później niż pięć lat od dnia wypłaty środków i nie może trwać dłużej niż 15 lat.
- 2) kolejna sytuacja, gdy pracownik może wypłacić pieniądze z konta PPK bez potrąceń, dotyczy przypadku poważnej choroby, która dotknęła jego, jego współmałżonka lub dziecko. Może wtedy wybrać do 25 proc. środków, których zwracać nie musi. Wypłata nie będzie też opodatkowana.
Wystarczy tylko złożyć wniosek o wypłatę do instytucji, w której pracownik posiada konto PPK oraz dołączyć jeden z dokumentów:
- a) orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy (ze względu na umiarkowany albo znaczny stopień niepełnosprawności) lub
- b) zaświadczenie lekarskie potwierdzające zachorowanie na jedno ze schorzeń wymienionych w przepisach ustawy o pracowniczych planach kapitałowych (m.in. nowotwór, gruźlica, choroba Parkinsona).
Zależnie od tego o jaką formę wypłaty wnioskuje pracownik, wypłata środków nastąpi jednorazowo lub ratalnie. Pracownik nie musi wykazywać, że pobrane środki przeznaczył na leczenie, może je wykorzystać także na inne potrzeby. Nie ma też limitu skorzystania z tej opcji wypłaty, zatem uczestnik PPK będzie mógł z niej skorzystać tyle razy, ile spełni warunki uprawniające go do tego.
Warto jednocześnie pamiętać, że w przypadku śmierci uczestnika PPK (bez względu na jego wiek) zgromadzone w PPK środki (pieniądze) podlegają dziedziczeniu. Pracownik może wskazać osobę uprawnioną do jego pieniędzy z PPK, a jeśli tego nie zrobi, środki otrzyma jego spadkobierca, dziedziczący na zasadach ogólnych.
Jeżeli w chwili śmierci uczestnik PPK pozostawał w związku małżeńskim, instytucja finansowa dokona wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na rachunku PPK zmarłego uczestnika PPK na rachunek PPK, IKE lub PPE jego małżonka (w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej) albo na jego wniosek wypłaci mu pieniądze w gotówce lub przelewem na konto.
(inf)
